- Daling kantooropname in G5 het sterkst (-37%)
- Aanhoudende schaarste belangrijke oorzaak van druk op opname in G5
Uit de meest recente cijfers van internationaal adviseur Cushman & Wakefield blijkt dat de totale kantooropname in de eerste helft van 2020 is uitgekomen op 490.000 m2. Dit is een daling van 20 procent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. De adviseur vergeleek de kantooropname in de eerste helft van 2020 met die van dezelfde periode in de afgelopen vijf jaar.
Ten opzichte van het langjarig gemiddelde – de eerste halfjaren van de afgelopen vijf jaar – daalde de landelijke opname met 11 procent. De onderzoekers van Cushman & Wakefield wijzen erop dat deze daling niet uitsluitend is toe te schrijven aan de COVID-19 pandemie, ook de aanhoudende schaarste aan hoogwaardige kantoorruimte op de belangrijkste kantoorlocaties in Nederland is een belangrijke oorzaak. Die schaarste is al langere tijd zichtbaar op de beste locaties in de grootste steden van Nederland.
Kantooropname in G5 daalt het sterkst
In de vijf grote steden daalde de kantooropname het afgelopen halfjaar (-37%) sterker dan in andere steden. Ten opzichte van het vijfjaarsgemiddelde is er een daling van 27 procent. Waar traditioneel het aandeel van de G5 in de kantooropname boven de 50 procent ligt, lag deze het afgelopen halfjaar op 40 procent van de totale opname in Nederland. Tot en met 2017 nam de opname in de G5 toe vanwege het op dat moment ruimere aanbod aan kwalitatief hoogwaardig kantorenvastgoed om de vraag te faciliteren. De grotere druk op de opname in de G5, en het verschil tussen de opname binnen de G5 versus de rest van Nederland, wordt volgens de adviseur veroorzaakt door schaarste in plaats van door COVID-19.
Jan Verhaegh, Head of Office Consultancy: “Het structurele tekort aan goede kantoren op de beste locaties is van grotere invloed op de achterblijvende kantooropname in de vijf grote steden dan de COVID-19-uitbraak. Wel zien we hier, net al in de rest van Nederland en in Europa, dat kantoorgebruikers die nu nog niet te maken hebben met een aflopend huurcontract, langer pas op de plaats maken en zich eerst richten op korte termijn maatregelen als gevolg van de pandemie. Kantoorgebruikers in de grote steden vinden een ‘second best’-locatie geen optie en dus worden verhuisplannen als dat ook maar enigszins kan uitgesteld. Een verhuizing moet tenslotte ook een kwaliteitsslag brengen en dat is in de huidige markt in de grote steden praktisch onmogelijk.”
Binnen de 5 grote steden is er een verschil tussen de Amsterdamse en Rotterdamse kantorenmarkt en de kantorenmarkten in Den Haag, Eindhoven en Utrecht. De opname in Amsterdam en Rotterdam is in de eerste helft van 2020 minder sterk gedaald dan in de andere drie steden. Ook hier speelt de schaarste een rol in combinatie met de omvang van de dealflow die per stad in gang werd gezet voor de uitbraak van COVID-19 in Nederland. 75 procent van alle transacties die zijn gerealiseerd in de eerste zes maanden van 2020 was al voor april van dit jaar in gang gezet. Op dat moment was het verschil tussen de steden dan ook al zichtbaar. De onderzoekers nuanceren de onderlinge verschillen met de kanttekeningen dat 6 maanden een kort tijdsbestek is voor kantoortransacties, dat een nieuwe dealflow in een aantal steden alweer in gang is gezet en dat de kantorenmarkten in Den Haag, Eindhoven en Utrecht een sterk 2019 achter de rug hebben.
Vooruitblik kantooropname 2020
Cushman & Wakefield gaf op 1 april 2020 de verwachting af dat de totale kantooropname dit jaar op 1,2 miljoen m2 zou uitkomen, een daling van 14 procent ten opzichte van de totale opname in 2019. Op dat moment werd er vanuit gegaan dat de beperkende maatregelen als gevolg van de corona-pandemie drie maanden zouden gaan aanhouden. Inmiddels is duidelijk dat deze, ondanks de versoepeling, langer aanhouden. Als gevolg hiervan gaat de adviseur er nu vanuit dat - als de beperkende maatregelen 6 maanden aanhouden - de totale opname over 2020 uit zal komen op circa 1 miljoen m2. Dat zou een daling in de opname van 29 procent betekenen ten opzichte van 2019 en een daling van 17 procent ten opzichte van het vijfjaarsgemiddelde. Daarnaast voorziet Cushman & Wakefield dat er ruimte gaat ontstaan in kwalitatief hoogwaardige kantoorgebouwen op toplocaties in de grote steden vanwege de recessie die is veroorzaakt door de corona-pandemie. Organisaties zullen bijvoorbeeld gaan kiezen voor onderverhuur als onderdeel van kostenbesparende maatregelen door het bedrijf.
Verhaegh voegt hier aan toe: “De COVID-19-pandemie heeft een enorme versnelling gebracht in een nieuwe rol en functie van kantoren. Wij zijn er van overtuigd dat het kantoor belangrijker wordt dan ooit en een sleutelrol heeft in het creëren van sociale interactie, inspireren, leren en ontwikkelen en gezamenlijk werken aan de organisatiedoelen. De combinatie van werken op kantoor en thuis zorgt voor een betere work-life balance, terwijl op de kantoren meer ruimte ontstaat voor diversiteit aan werkplektypologieën. Dit zorgt voor nieuwe, betere gezondere werkplekconcepten die samenwerken, informatie delen en concentreren beter faciliteren. De vraag is dus niet of, maar waarvoor en op welk moment we naar kantoor gaan.”
Bron: Cushman & Wakefield