De ingebruikname van kantoorruimte door huurders en kopers (voor eigen gebruik) is in het eerste kwartaal van 2021 uitgekomen op 195.000 m² (+28%).
Een sterke start van de kantorenvastgoedmarkt omdat de totale ingebruikname hiermee 43.000 m2 hoger is dan in het vierde kwartaal van 2020, traditioneel een kwartaal waarin de meeste transacties plaatsvinden. De adviseur signaleert tevens een positiever sentiment onder kantoorgebruikers rondom huisvestingsbeslissingen.
De demping van de ingebruikname in het vierde kwartaal van 2020 werd veroorzaakt door pessimisme over een ophanden zijnde tweede golf van coronabesmettingen en de daarop volgende sterke lockdownmaatregelen.
Het eerste kwartaal van 2021 stond in het teken van de strengste beperkende maatregelen als gevolg van de COVID-19-pandemie, desalniettemin nam de ingebruikname van kantoorruimte met 28% toe ten opzichte van het laatste kwartaal van vorig jaar. De stijging wordt door de adviseurs verklaard als het manifest worden van uitgestelde huisvestingsbesluiten in de eerste fase van de pandemie.
Uitstel maar geen afstel
In de eerste fase van de pandemie was er onder kantoorgebruikers nauwelijks animo voor het opstarten van een huisvestingstraject in tijden van strenge, beperkende maatregelen in combinatie met het aanhoudende geringe aanbod van kwalitatief hoogwaardig vastgoed. In het eerste kwartaal van dit jaar zien de adviseurs een kentering naar meer transactiedynamiek die bevestigt dat de latente zoekvraag onder kantoorgebruikers er nog altijd is. Het voortouw in de dynamiek wordt vooral genomen door organisaties die geen of minder directe economische schade lijden door de pandemie. Zo tekende Takeway.com voor de grootste kantorentransactie van dit kwartaal met een ingebruikname van 14.500m² op de Zuidelijke IJ-oevers in Amsterdam. Hoewel het platform voor maaltijdbezorging al ruim voor de virusuitbraak op zoek was naar nieuwe huisvesting om expansie te faciliteren, staat deze transactie symbool voor de weerbaarheid van kantorenmarkt.
Tekenend voor de weerbaarbaarheid van de kantorenmarkt is het relatief grote aandeel Tech- en ICT-bedrijven dat in het eerste kwartaal van 2021 tekende voor een vijfde van het totale opnamevolume, ondanks dat juist in deze sectoren relatief makkelijk en veel vanuit huis kan worden gewerkt. Naast de transactie door Takeaway.com in Amsterdam werd er buiten de Randstad nieuwe huisvesting gevonden door onder meer de ABB Bouwgroep in Sliedrecht (6.700 m²), Waterleidingbedrijf Vitens in Arnhem (4.300 m²), platform voor online trainingen GoodHabitz in Eindhoven (4.000 m²) en voor Enexis in Groningen (3.000 m²). De Tech- en ICT-sector was met 18% niet het segment met het grootste aandeel in de opname. De overheid en non-profitorganisaties waren verantwoordelijk voor 29% van de totale opname gevolgd door de sectoren zakelijke dienstverlening (28%) en Industrie- en nutsbedrijven (18%).
Vastgoedadviseur Cushman & Wakefield benadrukt dat deze meest recente cijfers bevestigen dat het kantoor ook in het post-COVID-tijdperk onmisbaar blijft voor organisaties. De functie van het kantoor verschuift wel meer richting het ontmoeten, samenwerken, kennis opdoen en kennisdelen, maar ziet de positionering van de organisatie op de arbeidsmarkt ook als onderscheidend aspect.
Overheid en MKB bewegen meer dan corporates
Ongeveer 40% van de transactiedynamiek in het eerste kwartaal van 2021 vond plaats in de 5 grootste steden (G5) van Nederland. Hiermee is de dalende trend sinds vorig jaar verder doorgezet, in 2020 vond namelijk nog 44% van alle ingebruikname plaats in de vijf grootste steden bij een 10-jarig gemiddelde steevast boven de 50%. Dit is een gevolg van de aanhoudende krapte op de kantorenmarkten van Amsterdam, Den Haag en Utrecht maar ook met de verschuiving van de gebruikersdynamiek naar midden- en kleinbedrijven (MKB) en aan de overheid gelieerde organisaties.
Pre-corona werd de dynamiek op de kantorenmarkt gedomineerd door grote corporates met een traditionele focus op de G5, de bedrijven die sinds de pandemie nauwelijks herhuisvestingstrajecten opstarten. Dit in tegenstelling tot het MKB, de overheid en non-profitorganisaties. Deze partijen zijn actiever dan de grote corporates maar wel op andere plekken. Zij zijn voor hun huisvesting primair op zoek naar locaties in het gebied waar de mensen die bij hen werken ook wonen of juist in het gebied dat zij bedienen. Hierdoor zijn in deze sectoren huisvestingsvoorkeuren minder gefocust op de Randstad en – vanwege de hogere transactiedynamiek in deze sectoren - neemt het aandeel van de regio in de ingebruikname van kantoren toe. Dit laatste remt de geografische polarisatie op de kantorenmarkt van de afgelopen jaren vooralsnog af.
