Locatie en het ‘succes’ van een stad zijn daarbij bepalende factoren. Ofwel, de economische gezondheid van een gemeente heeft een sterke invloed op de kansen voor haar inwoners. En hoe je het ook wendt of keert, de overheid heeft hierin een bepalende rol; zowel centraal als lokaal.
De rol van de overheid in Nederland is breed. En omdat de overheid op verschillende niveaus bij veel onderwerpen is betrokken en vaak de (eind)verantwoordelijkheid heeft, worden situaties veelal complex en blijkt besluitvaardigheid een uitdaging. In Jordanië lijkt van het andere uiterste sprake in het vluchtelingenkamp Al Za’atari. Een kamp dat in 2012 werd opgezet als tijdelijke oplossing, maar waar het dagelijks leven van ruim 80.000 mensen een steeds meer permanent karakter krijgt. Door de afwezigheid van elke vorm van overheid missen belangrijke basisvoorzieningen als water en elektriciteit, structureel onderwijs, afvalmanagement en infrastructuur, maar ook politie om misdaad en opstanden tegen te gaan. Het in stand houden van het tijdelijke karakter en niet investeren in de basisvoorzieningen door overheden, resulteert in het wegblijven van bedrijven die zich daar willen vestigen. En daarmee het uitblijven van belastinginkomsten en economische context. Een uitzichtloze situatie met nul sociale mobiliteit en geen perspectief voor de mensen in het kamp.
Op een geheel andere schaal zien we in Nederland polarisatie toenemen. Meer dan een miljoen mensen leeft onder de armoedegrens en er is een (groeiende) ongelijkheid op het gebied van wonen, arbeidszekerheid en inkomen. Door beperkte sociale mobiliteit zijn steeds minder mensen in staat om zich eigenhandig te onttrekken aan hun leefsituatie. Ontbrekende of slecht georganiseerde basisvoorzieningen in een stad of wijk, hebben een (negatieve) impact op de sociaaleconomische positie van haar inwoners en hun sociale mobiliteit; het biedt misschien woonruimte, maar geen perspectief. De inrichting van een stad of wijk en haar publieke ruimte is hierin een belangrijk element. Het biedt kansen voor haar inwoners om zichzelf te ontwikkelen.
Bij stedelijke ontwikkeling gaat het ruimtelijke oogpunt hand in hand met de sociale en economische context. Daar waar dit in balans is, biedt het kansen voor jongeren op een baan en woonruimte, de welvaart neemt toe en de rol van de gemeente als sociaal vangnet neemt af. Waar dit niet het geval is gebeurt het tegenovergestelde. Het decentraliseren van onze overheid is doorgeslagen en heeft geleid tot grote economische en sociale verschillen tussen regio’s, steden en ook wijken. Er is behoefte aan nationaal beleid als een duidelijk kader voor lokaal maatwerk gericht op integrale vormgeving van de stad. Waarbij de (lokale) overheid vanuit collectief belang de uitdaging heeft zorg te dragen voor die balans. De rol van de overheid, een duivels dilemma, misschien een passend onderwerp voor tijdens het kerstdiner.
Elke maand verschijnt er een column over een onderwerp dat gerelateerd is aan de waarde van de stad. Hierin staat een visie op de maatschappelijke relevantie van steden, stedelijke ontwikkeling en dus ook vastgoed. Deze visie komt tot stand vanuit intern onderzoek en dialoog met interne en externe stakeholders, in nauwe samenwerking met consultants en analisten uit ons Real Estate Strategy & Innovation team. Meer achtergrond is te vinden in de gelijk genaamde whitepaper: Lessen uit de woestijn.
